Op dinsdag 20 juni werd een belangrijke mijlpaal in het project Seine Schelde Vlaanderen bereikt; de officiële inhuldiging van het nieuwe stuw-sluiscomplex en dienstgebouw langs de Leie in Sint-Baafs-Vijve in aanwezigheid van Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters, EU-coördinator van NS-MED Péter Balázs, burgemeester van Wielsbeke Jan Stevens, voorzitter Koen Anciaux en gedelegeerd bestuurder Chris Danckaerts van De Vlaamse Waterweg nv. “We huldigden vandaag hier het laatste grote stuw-sluiscomplex van Seine Schelde Vlaanderen in”, verklaart Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters. “Dat betekent een grote stap voorwaarts voor zowel de interregionale scheepvaart als de lokale natuur.” Morgen, woensdag 21 juni, krijgt ook de buurt de kans om de inhuldiging van het stuw-sluiscomplex en het dienstgebouw -en daarmee het officiële einde van de werken- te vieren.
De Vlaamse Waterweg nv heeft in Sint-Baafs-Vijve een nieuwe sluis gebouwd, een stuw gerenoveerd, een dienstgebouw gerealiseerd én een vispassage aangelegd. De werken in Sint-Baafs-Vijve zijn een onderdeel van de Leiewerken die kaderen in het internationale binnenvaartproject Seine Schelde Vlaanderen, dat steun geniet van de Europese Unie. “Het doel van dit project is nog steeds om van de binnenvaart een waardig en concurrentieel sterk alternatief te maken voor goederentransport via de weg”, aldus professor dr. Péter Balázs, EU-coördinator van NS-MED.
“Dat vergt aanpassingen van diverse Europese waterwegen, ook hier in Vlaanderen”, vult Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters aan. “Zo wordt de Leie aangepast om in de toekomst binnenvaartschepen met een laadvermogen tot 4.500 ton en drie lagen containers te laten varen van onze Vlaamse havens tot Parijs. Dergelijke binnenschepen van klasse Vb halen namelijk per vracht zo’n 220 vrachtwagens van de weg. Dit helpt ons niet alleen om het Vlaamse fileprobleem te bestrijden, maar ook om Europese duurzaamheidsdoelstellingen te halen door de modal shift te stimuleren.”
Toegankelijkheid voor de binnenvaart verzekeren
De sluis in Sint-Baafs-Vijve ligt langs de Leie, waar het kanaal Roeselare-Leie en de rivier samenvloeien en daarmee een belangrijk traject voor goederenvervoer via het water vormt. Koen Anciaux, voorzitter van De Vlaamse Waterweg nv: “Met deze nieuwe sluis van 16 meter breed en 280 meter lang maakten we hier de Leie toegankelijker voor grotere schepen. Al werd er bij de aanpassingswerken ook rekening gehouden met kleinere schepen en waterbesparing door middendeuren te voorzien en een opdeling in twee kleinere kolken te maken. Zo evolueren we steeds meer naar een binnenvaart op maat. Sneller, betrouwbaarder en duurzamer.”
Op de plaats van de oude, te kleine sluis werden inmiddels ook nieuwe kaaimuren én een insteekdok gebouwd. “In het dok kunnen schippers aanmeren, overnachten, gebruikmaken van walstroom en laden en lossen”, vult Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv aan. “Met het insteekdok en de nieuwe kaaimuren breiden we de overslagcapaciteit hier sterk uit en geven we bedrijven in de buurt bovendien een extra duwtje in de rug om samen met ons de modal shift te realiseren.”
Bedrijfszekerheid en waterveiligheid
Ook de stuw in Sint-Baafs-Vijve was verouderd en werd daarom gerenoveerd. Zo werd de elektromechanische uitrusting van de stuw vervangen. De portiek van de stuw werd compleet vernieuwd en kreeg een hedendaagse look. De gevelbekleding van de nieuwe portiek sluit aan bij de gevelbekleding van het nieuwe dienstgebouw, waardoor een mooi esthetisch geheel ontstaat.
“Met de stuw dragen we bij aan de waterveiligheid in de omgeving. Dankzij de twee stuwopeningen van 12,5 meter breed kan het waterpeil op de Leie geregeld worden. In periodes met veel regen wordt de stuw geopend om water af te voeren, waardoor de omgeving wordt gevrijwaard van wateroverlast,” belicht minister Peeters. “De stuw is daarnaast belangrijk om de bedrijfszekerheid van de binnenvaart te garanderen. In droge periodes zullen de stuwen vaker dicht zijn om water op te houden, waardoor er stroomopwaarts voldoende water is voor schepen om op de Leie te varen.”
“Met de renovatie van de stuw en de bouw van een nieuwe vispassage zet De Vlaamse Waterweg nv niet alleen in op de binnenvaart, maar ook op rivierherstel, duurzame waterbeheersing en multifunctionaliteit van de Leie”, voegt voorzitter Koen Anciaux toe.
Tegen het einde van de zomer is ook de renovatie van de stuw en de bouw van de vispassage afgerond.
Ecologisch verantwoorde keuze
Groenere logistiek dus, maar ook aandacht voor ecologie in directe zin. Gelijktijdig met de verbeteringen voor de binnenvaart werd er immers ook aan rivierherstel gedaan. Daarbij denken De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap Natuur en Bos – dat meefinancierde – zelfs aan de vele vissoorten die gebruik maken van de waterwegen om van A naar B te migreren. Gedelegeerd bestuurder Chris Danckaerts: “Naast de stuw legden we een vispassage met ‘vertical slots’ aan waardoor vissen de grote nieuwe sluis en stuw zonder problemen kunnen passeren. Op die manier hinderen we deze dieren niet in hun migratie. Om te paaien, om eten te zoeken, om te overwinteren …”
De vispassage geeft de lokale fauna bewegingsvrijheid in alle veiligheid. Via in totaal 24 sloten wordt het totale verval van 2,4 m overbrugd en kunnen vissen gemakkelijk stroomopwaarts verder zwemmen. Blankvoorn, kolblei, baars, Europese paling, snoekbaars … De biodiversiteit krijgt dankzij het rivierherstel en de vispassage alle kansen. “Een ecologische must, want samen met logistieke en economische vooruitgang stimuleren we het ecologisch herstel van onze waterwegen”, aldus Chris Danckaerts.
‘Indrukwekkend bouwwerk’
De bouw van een nieuw stuw-sluiscomplex en een vispassage is geen sinecure. “Het indrukwekkende bouwwerk is het resultaat van een goede planning en afstemming tussen alle betrokken. Minder file, minder uitstoot, betere waterveiligheid en ecologisch herstel van de Leie zijn het resultaat. Het bijhorende kostenplaatje van 70 miljoen euro is niet min, maar de investering in de toekomst van de binnenvaart levert ons op lange termijn heel wat op”, besluit minister Peeters.
Wist je dat…
- … er 1850 ton wapeningsstaal nodig was voor de bouw van de nieuwe sluis?
- … er 17.000 m³ beton in de sluis verwerkt is?
- …de nieuwe sluis middendeuren heeft zodat ook kleinere schepen sneller worden geschut en we zo water kunnen sparen?
- … de 6 sluisdeuren elk 40 ton wegen?
- … er gemiddeld 23.000 m³ water in de sluis zit?
Het stuw- en sluiscomplex kwam tot stand dankzij samenwerking tussen De Vlaamse Waterweg nv, Departement Mobiliteit en Openbare Werken, het Agentschap Natuur en Bos, de studiediensten van de Vlaamse Overheid (Xperta), Arch & Teco, Artes Depret, Franki Construct (Willemen Groep), Herbosch-Kiere, Stadsbader, Tractebel, Equans en Hye en met medefinanciering van Europa via het CEF-fonds (Connecting Europe Facility).